Medicijnen: de cijfers

Hoeveel Vlaamse jongeren gebruiken psychoactieve medicatie?

Bij scholieren in het secundair onderwijs ging de VAD-leerlingenbevraging in het schooljaar 2022-2023 het gebruik na van drie soorten psychoactieve medicijnen: slaap- en kalmeringsmiddelen, ADHD-medicatie en opwekmiddelen. Van deze drie werden slaap- en kalmeringsmiddelen het vaakst door leerlingen gebruikt: 17% van alle leerlingen gebruikten ooit deze medicatie, tegenover 7% die ooit ADHD-medicatie nam en 5% die ooit opwekmiddelen innam. Het laatstejaarsgebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen (8%) ligt hoger dan het laatstejaarsgebruik van ADHD-medicatie (5%) terwijl het gebruik van opwekmiddelen in het laatste jaar lager ligt (3%).

Onderzoek bij Vlaamse studenten in 2021 leert dat 9,6% het jaar voorafgaand aan de bevraging, slaap- en kalmeringsmiddelen gebruikte en 7,6% stimulerende medicatie gebruikte. Slaap- en kalmeermiddelen werden tijdens het academiejaar voornamelijk occasioneel gebruikt en tijdens de examenperiodes regelmatig gebruikt (1 keer of meer per week). Ongeveer 84% van de studenten die stimulantia gebruikten deden dat tijdens examenperiodes minimum een keer per week.

België behoort tot de landen met het hoogste percentage jongeren dat ooit slaap- of kalmeringsmiddelen op voorschrift gebruikte.

Hoeveel Vlamingen gebruiken psychoactieve medicatie?

In 2018 had in het Vlaams Gewest 15% van de bevolking van 15 jaar en ouder een psychoactief geneesmiddel gebruikt in de twee weken die de gezondheidsenquête voorafgingen. Omgerekend naar de bevolking gebruikten in 2018 in het Vlaams gewest 822.974 personen van 15 jaar en ouder de afgelopen twee weken een psychoactief geneesmiddel . Slaap- of kalmeringsmiddelen werden de afgelopen twee weken meer gebruikt (12%) dan antidepressiva (7%). Het gebruik van psychoactieve geneesmiddelen was hoger bij vrouwen (18%) dan mannen (12%). Het sekseverschil kwam vooral naar voor in de leeftijdsgroep 55-64 jaar. Tussen 1997 en 2018 nam het percentage Vlamingen dat psychoactieve geneesmiddelen gebruikt lineair toe met een stabilisatie de laatste twee meetjaren.

Voor hoeveel mensen is het gebruik van medicatie problematisch?

Problematisch gebruik van medicatie blijft grotendeels verborgen omdat het vooral om producten gaat die bij wet toegelaten zijn als ze door een arts zijn voorgeschreven. Afhankelijkheidsproblemen ontstaan daardoor vaak onopgemerkt voor de omgeving van de patiënt. Het kan erg lang duren voor een patiënt zelf om hulp vraagt.

In 2017 werden in de Centra voor Geestelijke Gezondheid (CGG) 144 zorgperiodes geregistreerd voor een stoornis ‘gebonden aan medicatie. Dat komt overeen met 0,2% van het aantal zorgperiodes en is vergelijkbaar met de afgelopen tien jaar. In 2019 waren zo’n 1.017 personen in een Belgische psychiatrische voorziening opgenomen voor misbruik of afhankelijkheid aan slaap- en kalmeringsmiddelen. Ruim 6 op 10 van deze patiënten zijn vrouwen.